Bilim insanı Prof. Dr. Glenn P. Jenkins ve Naghmeh Niroomand’ın KKTC’de yol güvenliği ve yayaların ölümüyle sonuçlanan trafik çarpışmalarına ilişkin yaptığı bilimsel araştırma, korkunç gerçeği gözler önüne koydu

UTANÇ VERİCİ Yapılan araştırmada Kuzey Kıbrıs’taki trafik çarpışmalarında yaya ölümleri AB ülkeleri ile mukayese edildi. Araştırma sonucu, Kuzey Kıbrıs’ta yaya ölümlerinin AB’deki yaya ölümlerinden 2,5 kat daha fazla olduğu ortaya kondu. Prof. Dr. Jenkins ve Naghmeh Niroomand, bu durumu utanç verici olarak niteledi

378 KİŞİLİK ANKET: Araştırma, bir insanı ölümlü çarpmalardan korumak için bireylerin verdikleri parasal değeri de ortaya çıkardı. Yayalar artan trafikteki risklerin farkında değil mi? Yoksa bu riskleri umursamadıkları ve hayatlarını tehlikeye attıkları için suçlu onlar mı? Sorularına yanıt bulmak için 378 Kıbrıslı Türk’e anket uyguladı

700 BİN EURO: Araştırma, Kıbrıslı Türklerin bir insan hayatını ölümcül trafik çarpmasından kurtarmak için verdiği ortalama değeri yaklaşık 700,000 Euro olarak buldu. Ankete katılan bireyler kendilerinin bir yaya olarak yaralanmaktan korumak için de 20,000 Euro civarında bir yatırım maliyetini göze aldıklarını da ortaya koydu

719 MİLYONLUK FON: Araştırmada, karayolları altyapısının iyileştirilmesi amacıyla; KKTC’nin, 10 yıl boyunca Türkiye’den 719 milyondan fazla fon aldığı ancak, bu paranın sadece yüzde 46’sının yolların yenilenmesi için harcandığı gerçeğini ortaya koydu. Karayollarının iyileştirilmesi için hükümetlerin gerekli adımları atmaması için hiçbir geçerli mazereti olmayacağı belirtildi

Dünyaca ünlü bilim insanı Prof. Dr. Glenn P. Jenkins ve Naghmeh Niroomand, yıllar önce yaptığı bilimsel bir araştırmada KKTC’de yol güvenliği ve ölümlü yaya çarpışmalarına ilişkin önemli veriler ortaya koydu. Prof. Dr. Glenn P. Jenkins ve Naghmeh Niroomand tarafından yapılan ve 2017’de Journal of Safety Research’te yayınlanan bilimsel araştırmada, Kuzey Kıbrıs’ta özellikle yol güvenliğine dikkat çekildi.

Prof. Dr. Jenkins ve Niroomand, bilimsel araştırma kapsamında, yayalar artan trafikteki risklerin farkında değil mi? Yoksa bu riskleri umursamadıkları ve hayatlarını tehlikeye attıkları için suçlu onlar mı? Sorularına yanıt bulmak için 378 Kıbrıslı Türk’e anket uyguladı.

Prof. Dr. Glenn P. Jenkins ve Naghmeh Niroomand, Kuzey Kıbrıs’ta meydana gelen, ölüm veya ağır yaralanmalarla sonuçlanan ciddi araba çarpışmalarının medyada sıklıkla yer aldığını ve araba çarpışmaları ile ilgili üzücü haberlerin artık sanki hayatın normal bir parçasıymış gibi algılanmaya başlandığını belirtti.

Prof. Dr. Jenkins ve Niroomand, çoğu kişinin arabasını kullanırken sürücü olarak aldığı risklerin bilincinde olduğunu ve hiç bir hatası olmasa bile bir araba çarpışması geçirme ihtimalinin yüksek olduğunun farkında olduğunu, fakat çoğu zaman güvensiz yollardan kaynaklanan ve yayaların yaralanmalarına, hatta hayatlarını kaybetmelerine neden olan risklerin pek düşünülmediğini kaydetti.

Prof. Dr. Jenkins ve Niroomand, istatistiklere göre 2017 yılında meydana gelen trafik çarpışmasında, hayatını kaybeden 37 kişiden 9’unun yaya olduğuna dikkat çekti ve ülkede yaya ölümlerinin her yıl artarak devam ettiğine vurgu yaptı.

“Utanç verici”

Prof. Dr. Glenn P. Jenkins ve Naghmeh Niroomand tarafından yapılan bilimsel araştırmada ayrıca Kuzey Kıbrıs’ta yaşanan yaya ölümleri AB ülkeleri ile mukayese edildi. Araştırma sonucu, Kuzey Kıbrıs’ta yaya ölümlerinin AB’deki yaya ölümlerinden 2,5 kat daha fazla olduğu ortaya kondu.

Prof. Dr. Jenkins ve Niroomand, bu oranın sadece endişe verici bir istatistik değil, aynı zamanda AB’nin bir parçası olma isteği göz önüne alındığında utanç verici bir durum olduğunu belirtti.

“Maddi kaynaklar başka harcamalarda kullanıldı”

Kuzey Kıbrıs’ta yaya ölümlerinin gittikçe artmasının, yayaların güvenliği için yapılması gereken altyapı yatırımlarının yıllardır yapılmadığını gösterdiğini kaydeden Prof. Dr. Jenkins ve Niroomand, “yollardaki araba sayısı ve yollar artarken yayaların güvenliği için alınması gereken önlemler yeterince alınmamış, yani devlet tarafından önemsenmemiştir. Yaya güvenliği için gereken maddi kaynaklar başka harcamalarda kullanılmıştır” ifadelerine yer verdi.

“Kaynakların yol tadilatı için en etkin bir şekilde kullanılmalı”

Hayatının büyük bir kısmını çeşitli ülkelerde yatırım ve proje değerlendirmesi yaparak geçiren ve bu alanda kitapları okutulan Prof. Glenn Jenkins, yol güvenliği için şunları söylemiştir: “Paranın ve kaynakların yol tadilatı için en etkin bir şekilde kullanılması için hükümetin yapması gereken birkaç önemli şey vardır. En öncelikli olarak çarpışmalara eğilimli yerler veya bozulmakta olan yolları tespit edip acilen tamir etmelidir. Yol yapımında ise projelerin uzun vadeli planlaması, bu projeleri hayata geçirmek için ihtiyaç duyulacak zaman ve maliyet dikkate alınmalıdır. Yol yapımı gibi büyük altyapı projelerinin proje değerlendirilmesi yapılmadan ve proje izinleri alınmadan yol yapımına başlanmamalıdır. Son olarak, yol yenileme, bakım ve güvenlikten sorumlu devlet sektörü daha kurumsal olmalıdır. Ülkenin altyapısı vasıfsız memurların belirlediği projelerle yapılırsa ilerleme sağlanamaz. Bunu durdurmanın ilk adımı, hükümetin Kuzey Kıbrıs’taki yolların ve yaya güvenliğini sağlayacak önlemlerinin projelendirilmesi, planlanması ve uygulanmasını sağlayacak becerileri devlet kurumlarında inşa etmektir.”

“Yaya ölümleri önlenebilir”

Yaya ölümlerinin gerçekten önlenebileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Jenkins ve Naghmeh Niroomand, yayaların trafikteki tehlikelere maruz kalmaları önlenebilirse yaralanan veya öldürülen yayaların sayısının da önemli ölçüde azaltılabileceğini belirtti.

Prof. Dr. Jenkins ve Naghmeh Niroomand, bunun da yaya kaldırımlarının yapılması, trafik ışıklarının konulması, yaya geçitlerinin iyileştirilmesi, yolların yeterince ışıklandırılması ve üst geçitlerin inşa edilmesi anlamına geldiğini ifade etti.

378 kişilik anket yapıldı

Prof. Dr. Jenkins ve Naghmeh Niroomand, “Yayalar artan trafikteki risklerin farkında değil mi? Yoksa bu riskleri umursamadıkları ve hayatlarını tehlikeye attıkları için suçlu onlar mı?” Sorularına yanıt bulmak için 378 Kıbrıslı Türk’e anket uyguladı.

“Seçim Deneyi” diye bilinen araştırma yönteminde, bireylere farklı farklı nitelikleri, güvenlik önlemleri ve ulaşım süresi olan yollar gösterilip bunlar arasından yaya olarak hangi yolda yürümek istedikleri hakkında bir seçim yapmaları istendi.

Seçimlerini yaparken, bireylerden her yol için verilen yürüme zamanını ve yol güvenliğini gösteren özellikleri, yani yaya geçidi, trafik ışıkları ve üst geçit gibi özelliklerin olup olmadığını dikkate almaları istendi.

“Yayalar güvenli yolu tercih ediyor”

Bu araştırmadan çıkan sonuca göre, yayalar trafikte yaralanma riskini azaltmak için, daha çok vakit alsa bile daha güvenli yolları tercih etti.

Yani hiçbir güvenliği olmayan kısa yoldan karşıya geçmek yerine, daha uzun sürse de güvenli bir üst geçidi kullanmayı veya trafik ışıklarının olduğu bir yolda yürümeyi tercih ettiler.

“Yayalar 20,000 Euro yatırım maliyetini göze alıyor”

Bu araştırma sonuçları yaya çarpmalarında, bir insanı ölümlü çarpmalardan korumak için bireylerin verdikleri parasal değeri de ortaya çıkardı.

Araştırma, Kıbrıslı Türkler’in bir insan hayatını ölümcül trafik çarpmasından kurtarmak için verdiği ortalama değeri yaklaşık 700,000 Euro olarak buldu.

Bu değerin ortalama olarak Avrupalıların insan hayatına verdiği değer ile aynı olduğu belirtildi. Ankete katılan bireyler kendilerinin bir yaya olarak yaralanmaktan korumak için de 20,000 Euro civarında bir yatırım maliyetini göze aldıklarını da ortaya koydu.

“Kıbrıslı Türkler trafikte yaya yaralanmalarını ve ölümlerini ciddiye alıyor”

Prof. Dr. Glenn P. Jenkins ve Naghmeh Niroomand, bilimsel araştırma sonucunda ortaya çıkan bulguların Kıbrıslı Türklerin trafikte yaya yaralanmalarını ve ölümlerini ciddiye aldığını ve yol güvenliğini iyileştirmek için alınan tedbirlerde artış talep ettiği gösterdiğini belirtti.

Prof. Dr. Glenn P. Jenkins ve Naghmeh Niroomand, “Belki hiç bir araştırma yapmadan da bu gerçeği söyleyebilirdik. Fakat yapılan bu araştırma yayaların yol güvenliğine bir Avrupalı kadar değer verdiğini rakamlarla göstermektedir. Ne yazık ki şimdiye kadar gelmiş geçmiş hiç bir hükümet yayaların yol güvenliği için yeterince yatırım yapmamıştır” ifadelerini kullandı.

“Hükümetlerin hiçbir geçerli mazereti olmaz”

Bilimsel araştırmada, karayolları altyapısının iyileştirilmesi amacıyla; KKTC’nin, 10 yıl boyunca Türkiye’den 719 milyondan fazla fon aldığı ancak, bu paranın sadece yüzde 46’sının yolların yenilenmesi için harcandığı gerçeği ortaya kondu. Karayollarının iyileştirilmesi için hükümetlerin gerekli adımları atmaması için hiçbir geçerli mazereti olmayacağı belirtildi.

Profesör Glenn Jenkins kimdir?

Harvard Universitesi’nde 28 yıl öğretim görevlisi olarak görev yapan Professor Glenn Jenkins 1985’te Harvard Üniversitesi’nde Yatırım Değerlendirmesi ve Yönetimi Programı’nı kurdu ve 1985’ten 2000’e kadar direktörlüğünü yaptı. Aynı zamanda1989’dan 1998’e kadar Harvard Hukuk Fakültesi’nde Uluslararası Vergi Programı Direktörü olarak çalıştı. 2000 yılından bu yana Kanada’da bulunan Queen’s Universitesi ve DAÜ Ekonomi Bölümü’nde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. Kamu maliyesi, yatırım değerlendirmesi ve ekonomik kalkınma alanlarında uzmanlığı olan Profesör Glenn Jenkins, bu alanlarda 21 kitap ve 400 civarında bilimsel makale yayınlamış, 26 hükümete ve 11 uluslararası kalkınma kurumuna araştırmacı veya ekonomi danışmanı olarak hizmet vermiştir.

Dr. Naghmeh Niroomand kimdir?

Naghmeh Niroomand doktorasını DAÜ Ekonomi Bölümü’nde, tamamladıktan sonra ikinci doktora derecesini de İsviçre Halk Sağlığı Okulunda (SSPH +), Sağlık Ekonomisi üzerine yaptı. Araştırma alanları, teoriden tasarıma ve uygulamaya kadar uzanan Enerji-Ulaştırma, ve Sağlık Analizi alanındadır. Ekonominin diğer disiplinlerinde, özellikle Discrete Choice Modelleri’nde araştırmacılarla aktif olarak işbirliği yaptı. Kanada’nın Queens Üniversitesi’nden Yatırım Değerlendirmesi, Risk Analizi ve Proje Finansmanı alanlarında uzmanlık sertifikası vardır. Uluslararası danışmanlık projelerinde ekonomik modelci olarak çalıştı. Şu anda İsviçre’de bulunan EPFL (École Polytechnique Fédérale de Lausanne) Üniversitesindeki Ulaşım ve Hareketlilik Laboratuvarı’nda misafir araştırmacı olarak görev yapmaktadır.